Na naszych oczach rozegrała się właśnie kolejna odsłona pandemicznego teatru absurdów w kraju nad Wisłą. Oto główny doradca władz ds. COVID, Andrzej Horban, przestrzegł, że z powodu gwałtownego wzrostu liczby zachorowań rząd jest o krok od „zamknięcia kraju”. Niemal równocześnie członek tegoż rządu, minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek, zadeklarował przywrócenie nauki w szkołach od 12 kwietnia, „jeśli będzie to możliwe”.
O ile kogoś zaszokowała sprzeczność tych wypowiedzi, to powinien zwrócić uwagę, że jest ona pozorna. Decyduje o tym maleńkie słowo „jeśli”, które daje szefowi MEiN niepodważalne alibi – w końcu jeśli kraj będzie zamknięty, to otwarcie szkół nie będzie możliwe. Choć on, Drodzy Rodzice, Nauczyciele i Uczniowie, tak bardzo tego pragnie…
Podobno zaniedbuję blog „Wokół szkoły”. Kilku czytelników zauważyło mianowicie, że przez całe trzy tygodnie nie opublikowałem nowego artykułu. Także sztuczna inteligencja fejsbuka od pewnego czasu proponuje mi „narzędzia, które pomogą odzyskać popularność”. Niestety, nie umiem odpowiedzieć wynalazkowi Marka Zuckerberga, że mój niewątpliwy uwiąd twórczy, to, mówiąc językiem Wiecha, nie jego babci zamazany interes. Tym bardziej, że jeśli komuś brakuje Pytlaka, ma na fejsie niezmierzone zasoby twórczości innych publicystów. Tylko czytać, jeśli ktoś ma jeszcze siłę i chęci. Ale życzliwym Czytelnikom „Wokół szkoły” należy się wyjaśnienie.
Za sprawą ”Gazety Wyborczej” każdy może być świadkiem ciekawego sporu, który doskonale wpisuje się w żywą obecnie dyskusję o tym, jak powinna wyglądać współczesna szkoła i jakich zmian potrzebuje. Po jednej stronie występuje Wojtek Gawlik, nauczyciel, działacz edukacyjny (Edu-klaster) – osoba niezwykle aktywna w debacie toczącej się w internecie na ten temat. Po drugiej – Maciej Jakubowski, socjolog oraz ekonomista z cenzusem habilitacji, w swoim czasie współtwórca koncepcji edukacyjnej wartości dodanej (EWD), ekspert w międzynarodowych badaniach prowadzonych pod auspicjami OECD (m.in. PISA), w latach 2012-2014 wiceminister w MEN, a obecnie adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pan Jakubowski jest także szefem Fundacji Naukowej Evidence Institute, prowadzącej m.in. badania młodzieży pn. „Kompetencje dla przyszłości” oraz ranking „Miejsca przyjazne edukacji” wskazujący samorządy, gdzie edukacja jest na najwyższym poziomie.
…tak, jak stało się to udziałem państwa Ewy i Jarosława Pytlaków. Podobnie jak my, możesz przegrać z Systemem Informacji Oświatowej (SIO). Za sprawą tego cyfrowego molocha i kryjących się w jego cieniu, doskonale anonimowych urzędników, nie otrzymaliśmy mianowicie – należnej na podstawie przepisów – refundacji wydatków na zakup materiałów przydatnych przy prowadzeniu edukacji na odległość. Osławionego „500+ dla nauczycieli”, którym tak szczyci się minister Czarnek.
Tytułowa parafraza łacińskiej maksymy „Przez trudy do gwiazd” jak ulał pasuje do dziejącej się właśnie historii szczepienia nauczycieli przeciw COVID-19 za pomocą preparatu firmy AstraZeneca. Pokazuje, jak głęboko sięga (słuszne) nauczycielskie poczucie krzywdy, jak (zasłużenie) mikroskopijne jest zaufanie środowiska oświatowego do władz, jak wreszcie rozemocjonowani miotamy się w edukacyjnym grajdołku, formułując (usprawiedliwione) oczekiwania, protestując przeciwko (ewidentnemu) lekceważeniu przez władze potrzeb szkolnictwa. A było to tak.
22 stycznia 2021 roku to dzień 87. urodzin mojego Ojca, Ryszarda Pytlaka, inżyniera. Jego „Zapiski”, które mam zamiar w najbliższym czasie prezentować szerokiemu gronu czytelników mojego bloga, stanowią dorobek literacki, zapoczątkowany wydanymi przez niego w roku 2007 wspomnieniami pt. „Opowieści z mojej ścieżki”.
Rzadko się zdarza, by ktoś wziął się za pisanie w wieku lat 73. Niechby jeszcze pamiętniki, ale Ojciec poszedł znacznie dalej. Pierwotny plan, jakim było spisanie wspomnień piórem zawodowego literata, szybko zmienił na własnoręczny zapis, a po napisaniu pierwszej książki, popełnił kilkanaście kolejnych, po części wierszem. Większość tych pozycji oparta jest na wspomnieniach z jego niezwykle barwnego życia, choć znalazło się też miejsce na niepozbawione humoru rozważania inżyniersko-filozoficzne, w postaci mojej ulubionej „Krótkiej rozprawy o rzeczach piekielnie-rajskich”.
Szkoła kojarzy się raczej z instytucją, która po prostu trwa, a nie rozwija się zgodnie z przyjętym wieloletnim planem. Trudno planować rozwój, kiedy kolejne władze państwowe tworzą własne wizje, które zresztą bazują na założeniu, że wszyscy mają pilnie wykonywać to, co zostanie ogłoszone w aktach prawnych. W swoim czasie, co prawda, sporo inicjatywy wykazywały organy samorządowe, ale ich zapał ostatnio osłabł z powodu reformy, która odebrała sens budowanej przez lata infrastrukturze, uwzględniającej istnienie gimnazjów, a chroniczny brak funduszy dopełnił dzieła zniszczenia. Więcej możliwości mają placówki niepubliczne, szczególnie te, które gromadzą fundusze z wpłat rodziców. W STO na Bemowie dorobiliśmy się w ciągu lat bardzo dobrych doświadczeń z planowaniem rozwoju. A ponieważ kończy się właśnie okres obowiązywania ostatniej strategii, upubliczniam jej podsumowanie aby pokazać, jak zapisy w dość zwięzłym, wypracowanym wysiłkiem wielu osób dokumencie mogą przekładać się na rozmaite praktyczne działania. A te – stanowić powód do satysfakcji.
To już przesądzone – 18 stycznia dzieci z klas 1-3 powrócą do stacjonarnej nauki! Myślę, że nie ja jeden pośród dyrektorów szkół mam mieszane uczucia – i cieszę się, i czuję obawę. Z jednej strony zdaję sobie sprawę z zagrożeń epidemicznych, z drugiej wiem, że przymusowa izolacja w domach i nauka na odległość czynią najmłodszym uczniom szkody trudne do powetowania w przyszłości.
Mimo obawy jestem pewien, że damy radę. W końcu stajemy w szkołach już po raz któryś tam w ciągu jednego roku wobec trudnego wyzwania. Bogatsi o nabyte w międzyczasie doświadczenia. Jeśli chodzi o relacje z władzami, ująłbym je w zwięzłej formie ludowej mądrości: „Umiesz liczyć, licz na siebie”. Ewentualnie – powtarzając za mistrzem Potockim – „Nierządem Polska stoi”. Ale są też pozytywy. Na przykład, wątła nić porozumienia między nauczycielami i rodzicami, uległa wyraźnemu wzmocnieniu poczuciem, że wszyscy jedziemy na tym samym wózku.
W ciągu długich lat kierowania STO na Bemowie niejednokrotnie spotkałem się z pytaniem, skąd wziął się ten czy inny pomysł, z czego wyrosła jego koncepcja programowa. Zawsze miałem kłopot z udzieleniem odpowiedzi. Nawet dzisiaj nie byłbym chyba w stanie wyjaśnić, na przykład, jak powstała metoda zaliczeniowa, jak narodził się zwyczaj podawania ręki na powitanie i pożegnanie, skąd wzięła się koncepcja wychowawców klas 4-6, którzy nie uczą żadnego przedmiotu. Owszem, wiele rozwiązań stosowanych w Szkole ma korzenie w harcerskiej metodyce, ale to nie wyjaśnia wszystkiego. Na przykład – fenomenu pogodnej atmosfery, na którą często zwracają uwagę ludzie znający naszą Szkołę.
Obok docenionych Nagrodą Nobla zasług Olgi Tokarczuk jako twórczyni światowej literatury, pisarka zyskała uznanie, wręcz podziw ogromnego międzynarodowego audytorium w następstwie swojego noblowskiego wykładu, w brawurowy sposób wprowadzając do językowego obiegu nowy sposób pojmowania słowa „czułość”. Zasługa to oczywiście nieporównywalnie mniejsza rangą, ale kto wie, czy nie bardziej użyteczna dla szerokiego kręgu refleksyjnych ludzi, także tych, którzy niekoniecznie kiedykolwiek sięgną po prozę polskiej autorki.